kolor

brak

kwadrat

Ile wart jest... jeden bałwan? Gdzie powstawały bałwany i dlaczego polski król, by je chronić, budował szlaki i warowne zamki? Aby poznać bliżej tego średniowiecznego celebrytę, musimy zejść głęboko pod ziemię do...

najstarszej kopalni soli w Polsce - Kopalni Soli Bochnia

Nowy slajd

Bałwan solny to ważąca setki kilogramów bryła soli w kształcie walca. WART BYŁ TYLE CO CAŁA WIEŚ! W dawnych czasach sól była tak cenna, że nazywano ją nawet "białym złotem".

kręć

obraz

galaretka_pojaw

przesun_od_rodzica

ramka kwadrat

Kształt walca ułatwiał toczenie i transport bałwanów. W średniowieczu powstawały "drogi solne", czyli szlaki handlowe, którymi przewożono sól. Cięższe bałwany o wadze nawet jednej tony przeznaczone były do transportu na terenie Polski, te lżejsze o wadze około 600 kg podróżowały szlakami międzynarodowymi, także przez góry!

drogi solne

W czasach bez lodówek soli używano do konserwowania żywności, a jej pozyskanie bez nowoczesnych maszyn było bardzo trudne i niebezpieczne. Otwórz drzwi przydomowej spiżarni i zobacz, jakie produkty konserwowano dawniej za pomocą soli.

toogle_rewers

klik

Dlaczego sól była towarem tak ważnym i drogim?

lodowka

Złoże solne w okolicach Bochni i Wieliczki znajduje się bardzo płytko pod ziemią. Wody z okolicznych potoków dopływały do złoża i rozpuszczały sól. Dlatego już od czasów prehistorycznych ludność natrafiała tu na słone źródła, a szukając słonych wód, kopano studnie...

A skąd ludzie wiedzieli, że pod ziemią jest sól?


toczek

...i to właśnie taka głęboka studnia stała się pierwszym szybem górniczym bocheńskiej kopalni soli.

skad ludzie wiedzieli

przejscie

migotanie_pojawinie

Praca w kopalni była bardzo ciężka. Ciemności podziemnych korytarzy rozświetlały górnikom jedynie niewielkie promyki z metalowych kaganków wypełnionych palącym się łojem. Łój nie był tani, ale wolno się spalał i dawał stosunkowo dużo światła, dlatego korzystano z niego przez wiele wieków. W Kopalni Soli w Bochni do dziś zachowały się po nim osmolenia na stropie. Zapal kaganek i zobacz, jak pracowali górnicy.

kaganki

W trakcie wydobywania soli ze złoża uwalnia się gaz - METAN, który przy dużej ilości tworzy z powietrzem mieszankę wybuchową. Metan jest lżejszy od powietrza i gromadzi się na górze. By nie dopuścić do dużych wybuchów, metan wypalano. Robili to często najstarsi, doświadczeni górnicy - okryci w mokrą odzież, czołgali się po chodnikach, trzymając w dłoniach długie żerdzie z płonącymi pochodniami i wypalali metan gromadzący się w podstropowych zakamarkach. BYŁA TO NAJBARDZIEJ NIEBEZPIECZNA PRACA W KOPALNI!

koła

swing_pojaw

Poznajecie tę postać? To król Kazimierz Wielki - mówi się o nim, że "zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną". Gdy zasiadł na tronie polskie grody były drewniane, a dachy budynków pokrywała słoma - często więc niszczył je pożar. Za swego panowania król dbał o rozwój kraju - budował wokół miast kamienne mury oraz warowne zamki, które broniły granic królestwa i szlaków handlowych. Mógł tego dokonać dzięki majątkowi, który dostarczały właśnie kopalnie soli.  

Kopalnie zwano dawniej żupami. Obie żupy - w Wieliczce i Bochni - były wielkim przedsiębiorstwem należącym do króla, a dochody z wydobycia soli stanowiły 1/3 dochodów skarbca całego Królestwa Polskiego!

kazimierz wielki

hinge_zniknij

Według prastarych podań sól jest podarunkiem dla Polski od węgierskiej księżniczki Kingi, która wychodząc za mąż za polskiego księcia, nie chciała otrzymać w posagu ani złota, ani szlachetnych kamieni. Ojciec ofiarował jej więc kopalnię soli na Węgrzech, w rejonie Marmarosz. 
Jak mogłabym przenieść kopalnię do Polski? - zamyśliła się księżniczka i wrzuciła do szybu swój zaręczynowy pierścień.

Wtedy natrafiono na bryłę soli, z której wypadł pierścionek, a św. Kinga stała się patronką górników wydobywających sól. 

Wkrótce oprowadzano królewnę po ziemiach Królestwa Polskiego. Gdy przejeżdżano przez niewielką wieś pod Krakowem Kinga nakazała zatrzymać orszak i wykopać tu studnię.

Obecnie już nie wydobywa się soli metodą górniczą, a wycieczka do kopalni bardziej kojarzy się z niezwykłą przygodą niż z ciężką pracą! Jakie atrakcje czekają na Was w Kopalni Soli w Bochni:

ramka

W kopalni działa sieć podziemnej kolei - są tu 3 stacje!

Drewniane łodzie w Kopalni Soli w Bochni zarejestrowane są w Polskim Rejestrze Statków - tak jak statki pływające po morzach!

Sól, którą mamy w solniczkach, to minerał o nazwie halit. Kryształy halitu mają sześcienny kształt i wyglądają niczym lodowe kostki! Możecie je zaobserwować, odwiedzając kopalnię.

Czy wiecie, że kryształy soli w kopalni w Bochni są niezwykłe? Wiele z nich świeci na czerwonopomarańczowy kolor pod światłem ultrafioletowym. Zapal lampę i przekonaj się sam!

Przyczyną świecenia kryształów są niewielkie ilości ołowiu i manganu znajdujące się w solance, z której powstaje kryształ. 

swiecące kryształy

oddal

Tam, gdzie kapie solanka, sól odkłada się, tworząc niezwykłe nacieki, przypominające nieco te jaskiniowe. Ze stropów kopalni zwisają długaśne rurki - to makarony. 

shake

Niekiedy sól krystalizuje, tworząc srebrzyste nitki. Górnicy mówią, że to "włosy św. Kingi". Taka forma solnych kryształów jest rzadko spotykana i bardzo wyjątkowa! Nacieki solne możecie zaobserwować jedynie w mikroklimacie kopalni - są bardzo delikatne i wyniesione na powierzchnię, kruszą się i topnieją!

W Kopalni Soli Bochnia możecie również zobaczyć piękne rzeźby wykute w soli, część z nich wykonali sami górnicy. W kopalni znajdują się również komory solne w jednej z nich znajduje się Kaplica św. Kingi. Przyjrzyjcie się wiszącym w niej żyrandolom – są wykonane właśnie z tych sześciennych kryształów soli!

powieksz_max

Multimedialna przygoda "W kopalni soli" powstała dla Was dzięki Kopalni Soli w Bochni - najstarszej kopalni soli w Polsce, wpisanej na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.